Wanneer is een relatie ongezond?
Om een toxic relatie te herkennen is het belangrijk te begrijpen wat een gezonde relatie is. Dat is namelijk niet voor iedereen zo vanzelfsprekend. Over relaties leer je namelijk voor het eerst als je kind bent, door de relatie die je hebt met je ouders of verzorgers. Soms is dat voorbeeld (helemaal) niet ideaal, en kan dat ervoor zorgen dat je niet precies weet wanneer een relatie eigenlijk goed voor je is. De tweede mogelijkheid om over relaties te leren is van je eerste liefdesrelatie(s). En wat als die ook te wensen overliet?
Daarom hieronder de eigenschappen van gezonde, liefdevolle relaties op een rijtje:
- Plezier maken
- Respectvol omgaan met elkaars grenzen
- Vertrouwen
- Liefde
- Vriendschap
- Eerlijkheid
- Intimiteit
- Seks
- Aandacht
- Luisteren
- Autonomie
- Tijd voor jezelf
- Delen wat je bezighoudt
- Benieuwd blijven
- Commitment
De mate waarin dit aanwezig is, kan variëren en soms uit balans raken. Een relatie heeft daarom onderhoud nodig, zodat je steeds weer kunt afstemmen waar behoefte aan is. Zie het als het onderhouden van je huis. Als het hard waait, vliegt er wel eens een dakpan af. Een lekkend dak geeft gedoe en zorgt ervoor dat het minder comfortabel is in huis.
Wat is een toxic relatie?
Een slechte relatie kost je energie, zorgt voor problemen en negatieve gevoelens. Het maakt dat je steeds alert bent en dat veroorzaakt stress. En zoals we inmiddels weten, heeft stress van grote invloed op je fysieke en mentale gezondheid.
Je kunt een toxic relatie herkennen als er sprake is van het volgende:
- Je niet op je gemak voelen bij de ander
- Jezelf ondergeschikt maken
- Manipulatie
- Geheimen
- Constante aandacht verwachten
- Intimidatie
- Jaloezie
- Ontbreken van empathie
- Schuldig laten voelen
- Uitschelden
- Gemene grapjes maken
- Liegen
- Vertrouwen beschamen
- Geweld
- Pijn
- Eigen gewin vooropstellen, ten koste van de ander
- Overmatig alcohol- of drugsgebruik
- Angst
- Onveilig gevoel
- Afzondering
- Grensoverschrijdend gedrag
Een gemeen grapje maken, liegen of uitschelden lijkt misschien relatief onschuldig maar wijst erop dat het niet goed zit in je relatie. En als er relatieproblemen zijn, gaan deze helaas nooit vanzelf weg.
Als je echt van elkaar houdt en allebei bereid bent aan het verbeteren van je relatie te werken, zoek dan hulp. Maar wanneer er sprake is van geweld (fysiek, mentaal, seksueel, emotioneel), is het noodzakelijk om je grenzen te stellen, afstand te nemen en jezelf te beschermen. Liefde gaat namelijk niet samen met geweld.
Dit is helaas makkelijker gezegd dan gedaan, want een giftige relatie begint meestal geleidelijk. Je raakt eraan gewend en beetje bij beetje raak je er verder in verstrikt. Je wordt afhankelijk van de ander en verzint redenen om te verklaren dat je blijft. En misschien heb je kinderen of een bedrijf samen wat het extra gecompliceerd maakt.
Afzondering van de personen die van je houden speelt hierbij vaak een rol. Het contact met je familie of vrienden wordt door je partner gesaboteerd. En angst, schaamte of het niet meer overzien, kunnen er ook voor zorgen dat je steeds minder met anderen deelt en niet om hulp vraagt. Dit maakt het nog moeilijker. Want als je wereld steeds kleiner wordt, zal het steeds lastiger worden om de realiteit helder te blijven zien en grenzen te stellen.
Wat kun je doen als je er middenin zit?
Als afstand nemen en weggaan nog geen optie is, zijn er verschillende dingen die je kunt doen.
- Neem iemand in vertrouwen en deel je angsten, twijfels, pijn en verdriet
- Omring je met mensen die je er echt voor je zijn
- Neem soms even fysiek afstand om te voelen waar jouw grenzen liggen (naar buiten of even in een andere ruimte zijn kan al helpen)
- Schrijf voor jezelf over je behoeften, angsten en dromen en wat jij belangrijk vindt
- Let op de dingen die wel goed gaan in je leven en waar je dankbaar voor bent (door te focussen op positieve dingen ga je meer mogelijkheden zien)
- Zoek hulp via vrienden, familie, collega’s, huisarts, andere instanties of mensen die je vertrouwt en die jouw belang vooropstellen
- Stel jezelf regelmatig de vraag: Wat heb ik nu nodig? En probeer daarnaar te handelen
- Schrijf de voor- en nadelen op van je relatie, hoeveel procent is positief/negatief?
- Zorg voor jezelf en doe dingen waardoor je je goed voelt
- Leer nieuwe dingen
- Focus op de uitkomst op lange termijn i.p.v. korte termijn
- Maak contact met je lichaam: bewegen, sporten, yoga, meditatie
- Hou van jezelf
Wat kun je doen als je iemand kent in zo’n relatie?
- Luister
- Kom niet ongevraagd met advies
- Als je niet weet wat je moet zeggen, zeg dat dan
- Vraag wat de ander nodig heeft
- Geloof wat de ander zegt, ook als het bizar klinkt
- Toon begrip, empathie
- Onderzoek desgewenst samen de mogelijkheden voor hulp
- Bied een veilig onderkomen als dat nodig is
- Laat weten dat je er voor de ander bent
- Check regelmatig hoe het gaat
- Doe geen aannames maar vraag hoe het zit
- Maak plezier samen
- Geef ruimte om het te verwerken
Het zijn niet uitsluitend liefdesrelaties die giftig kunnen zijn. Denk eens na over de mensen in jouw directe omgeving. Zit er iemand tussen die aan deze giftige eigenschappen voldoet? Dan doe je er goed aan jouw eigen grenzen te bewaken.
